Warszawa
Budowę Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu rozpoczęto w lipcu 1945 roku. Nawiązane zostały ponowne kontakty z przedwojennym partnerem - Fiatem. Doszło do podpisania umowy licencyjnej. Na Żeraniu miał być produkowany model Fiata 508 , a następnie 1100. Rozpoczęto prace budowlane. Niestety w 1949 roku , w związku z sytuacją polityczna umowa z Fiatem została zerwana. Rząd podjął jednak decyzje o ukończeniu rozpoczętej wdowy i zakupie licencji od Rosji. W styczniu 1950 roku podpisano polsko-rosyjską urnowe licencyjna na produkcje samochodu M-20 Pobieda, w ramach której strona rosyjska oferowała pomoc w projektowaniu , budowie , wyposażeniu oraz uruchomieniu seryjnej produkcji.
Licencje zakupiono w Zakładach samochodowych Gorki w Rosji. Pierwowzorem był Ford z 1927 roku. Pierwszy samochód, zmontowany z części sprowadzonych z Rosji zjechał z taśmy montażowej 6 listopada 1951r. O godzinie 14.00.
-Warszawa M20
Po zerwanych negocjacjach z Fiatem uzgodniono z Rosjanami, że w nowobudowanej fabryce na warszawskim Żeraniu produkowane będą samochody na podarowanej radzieckiej licencji GAZ M20 Pobieda. Licencja była wprawdzie darmowa, jednak dokumentacja techniczna kosztowała 130 mln ówczesnych złotych, a tłoczniki i maszyny kosztowały kolejne 250 mln zł. Sumy te Polska spłacała przez wiele lat dostawami węgla.
Jesienią 1951 roku została ukończona budowa wydziału montażu samochodów i lakiernia, a 6 listopada 1951 roku o godzinie 14:00 z taśmy montażowej Hali Nr 1 żerańskej fabryki zjechała pierwsza zmontowana z części dostarczonych ze Związku Radzieckiego Warszawa M20.
Samochód jak na ówczesne czasy miał w miarę nowoczesne garbate nadwozie. Gorzej było z techniką - z przodu zastosowano przestarzałe zawieszenie niezależne typu trapeizodalnego, podczas gdy od 1949 roku w innych firmach montowano już kolumnę McPhersona. Także dolnozaworowy silnik był przestarzały. Stopień sprężania wynosił tylko 6,2. M-20 miała silnik czterocylindrowy, rzędowy, dolnozaworowy, ustawiony wzdłużnie nad osią przednią, o pojemności 2120 cm i mocy maksymalnej 50 KM. Ciężar samochodu wynosił 1360 kg. Zużycie paliwa wynosiło 13.5 l/100 km.
Samochody były jednak trwałe i osiągały duże przebiegi (Warszawa M-20 z numerem 9 podczas swojej eksploatacji miała pokonać 1 600 000 km!).
Ze względu na przestarzała technologie, produkcja Warszaw była niezwykle czaso- i materiałochłonna. Niski stopień mechanizacji procesu produkcji, z dużym udziałem obróbki ręcznej detali na stanowiskach ślusarskich, skutecznie utrudniał osiągniecie zakładanej wydajności. Według założeń radzieckich, FSO miała wytwarzać 25000 samochodów rocznie, lecz tego pułapu nigdy nie osiągnięto. Praktycznie, całkowite opanowanie licencji nastąpiło w roku 1956, a z 12000 samochodów zaplanowanych na rok 1955, udało się wyprodukować zaledwie 4000. Sukcesywnie zaczęto również przekonstruowywanie niektórych elementów, w skutek czego Warszawa "straciła na wadze" ok. 200 kg. Dalsza modernizacja całej konstrukcji spowodowała spadek jednostkowego nakładu pracy z 240 do 219 godzin na jeden samochód, co umożliwiło osiągniecie w latach 60-tych wydajności rzędu 18000 sztuk rocznie.
Nic dziwnego, ze poczciwa Warszawa nie mogła stać się autem, które zmotoryzowało Polskę. Pomijając problem dostępności (większość produkcji trafiała do instytucji państwowych) była zbyt duża i nieekonomiczna jak na samochód popularny. Ponadto jej cena, która u schyłku lat 50-tych była dwukrotnie wyższa od ceny NRD-owskiej IFA F9 (pierwowzór Wartburga), przekraczała możliwości finansowe większości amatorów czterech kółek.
Dane techniczne:
Silnik: 4 cylindrowy, dolnozaworowy, o pojemności 2120 cm3
Moc maksymalna: 50 KM (36,8 kW) przy 3600 obr./min
Maksymalny moment obrotowy: 122 Nm przy 2200 obr./min
Skrzynia biegów: 3 stopniowa, ręczna
Napęd: na koła tylne
Hamulce: tył i przód bębny
Wymiary: 4665x1695x1640
Masa własna: 1360 kg
Średnica zawracania : 12.6 m
Prędkość maksymalna: 105 km/h
Zużycie paliwa: 13,5 l/100 km
Nadwozie - samonośne, zamknięte, czterodrzwiowe
Drzwi osadzone na słupkach przednich i środkowych
Wszystkie szyby płaskie. W drzwiach szyby opuszczane i uchylne.
-Warszawa M20 nr 57
FSO wprowadziła do produkcji 15 maja 1957 roku zmodernizowaną wersję samochodu WARSZAWA, oznaczoną jako model 1957 (później nazwaną modelem 200). Zmiany w tym modelu były stosunkowo nieznaczne, ale obejmowały kilka podstawowych zespołów: podwyższono nieco moc silnika, zmieniono niektóre elementy wyposażenia elektrycznego (pierścieniowy przycisk sygnału dźwiękowego, dźwigniowy przełącznik kierunkowskazów pod kierownicą), poprawiono estetykę wyglądu przez zastosowanie nowej atrapy przedniej, bocznych i progowych listew ozdobnych.
Zmieniono także znak fabryczny oraz niektóre elementy wyposażenia wnętrza, np. tapicerkę. W opisie tego modelu uwzględniono też zmiany konstrukcyjne wprowadzone wcześniej, jak np. nowy most napędowy, który stosowano od 1955 roku. Pierwsza modernizacja Warszawy nie zmieniła jej dotychczasowego charakteru, samochód stawał się coraz bardziej przestarzały. Wpływała na to przede wszystkim niedostateczna dynamika, spowodowana niską mocą silnika i dużą masą własną oraz nienowoczesną sylwetką nadwozia.
Mimo powyższych wad WARSZAWA cieszyła się na ogół dobrą opinią użytkowników, głównie dzięki dużej trwałości i niezawodności oraz dobrymi właściwościami terenowymi.
-Warszawa M20 pick-up
Pojazd ten powstał jako wersja pochodna samochodu osobowego Warszawa M20 (Foto. 1-2). Przy zmianie konstrukcji tylnej częœci samonoœnego nadwozia osobowego powstał pick-up, o stosunkowo dużej powierzchni ładowania. Kabina kierowcy wykończona jak w osobowej WARSZAWIE, zapewniała dobre warunki pracy. Projekt i prototyp dostawczego nadwozia pick-up opracowano w Biurze Konstrukcyjno - Doœwiadczalnym pod kierunkiem inż. Stanisława Łukasiewicza. Przednią częœć nadwozia i kabiny pozostawiono w niezmienionym stanie i połączono ją sztywno z poszyciem skrzyni ładunkowej. Z tyłu skrzynia ładunkowa miała otwieraną klapę
Samochód przeznaczono do przewozu 2 osób i 500 kg ładunku. Skrzynia ładunkowa zabezpieczona była brezentowym nakryciem rozpinanym na stalowym szkielecie. Solidne zespoły podwoziowe wykorzystano w zasadzie bez zmian. Budowę prototypu ukończono w 1957 roku, a po uzyskaniu pozytywnych wyników badań podjęto decyzję o uruchomieniu produkcji tego samochodu. Masa własna pojazdu wynosiła 1360 kg, ładownoœć 500 kg a dopuszczalna masa całkowita 2100 kg. Wymiary wewnętrzne przestrzeni ładunkowej to: 1715x1370x410 mm.
-Warszawa Sanitarka
Służba zdrowia już od dłuższego czasu odczuwała brak dostatecznej liczby samochodów sanitarnych w kolumnach pogotowia ratunkowego. Dotychczas opierano się na pojazdach importowanych, a produkowane w kraju samochody sanitarne na podwoziu Lublina 51 nie nadawały się do pełnienia tej roli. Warsztaty Państwowej Kolumny Transportu Sanitarnego przystosowały samochód Warszawa M20 do przewozu chorych.
Zasadnicza konstrukcja nie uległa zmianie. Usunięto tylne siedzenie i przegrodę między wnętrzem a bagażnikiem. Koło zapasowe umieszczono na tylnej masce bagażnika samochodu. Otrzymaną w ten sposób przestrzeń wykorzystano na zabudowę wysuwanego łóżka dla chorego i fotelika dla lekarza. Od 1956 roku FSO rozpoczęła sukcesywne dostawy Warszaw bez tylnych siedzeń w celu przystosowania na sanitarki.
-Warszawa 201/202
Kolejna modernizacja samochodu Warszawa nastąpiła w 1960 roku. Nowy model nosił oznaczenie 201. Zmiany w odniesieniu do poprzedniego modelu były stosunkowo niewielkie, dotyczyły one głównie zespołów podwoziowych i wyposażenia elektrycznego. W przednim zawieszeniu wprowadzono amortyzatory teleskopowe w miejsce ramieniowych. Zastosowano koła jezdne i ogumienie o mniejszej średnicy. W hamulcach przednich wprowadzono układ dwóch współbieżnych szczęk (systemu Duplex).
W instalacji elektrycznej zmieniono także szereg zespołów i elementów. Na przednich błotnikach pojawił się nowy stylizowany napis "Warszawa". Powyższe zmiany jednak nie usunęły podstawowych wad pojazdu, do których należały: zbyt duża masa własna i zbyt mała moc dolnozaworowego silnika. Rozpoczęto już wprawdzie prace nad silnikiem górnozaworowym o większej mocy, ale nie wszedł on jeszcze do produkcji seryjnej. W 1962 roku wyprodukowano pierwszy egzemplarz modelu 202, który od modelu 201 różnił się jedynie silnikiem. Zastosowano w nim po raz pierwszy górnozaworowy silnik o symbolu S-21 o mocy 70 KM przy 4000 obr/min, co pozwoliło na lepsze osiągi samochodu.
-Warszawa 201 furgon
Produkcję furgonu uruchomiono na Żeraniu w 1962 roku. W samochodzie zmieniono konstrukcję tylnej części podłogi i wzmocniono tylne resory. Zlikwidowano drugą parę drzwi bocznych, wprowadzając jednocześnie szerokie drzwi tylne zawieszone na bocznej krawędzi.
Zbiornik paliwa został przeniesiony pod fotel kierowcy, a koło zapasowe umieszczono pod podłogą tylnej części nadwozia. Wszystkie te zmiany pozwoliły na uzyskanie stosunkowo dużej powierzchni ładowania.
-Warszawa 223/224
Modernizacja Warszawy miała miejsce w 1964 roku, kiedy to wprowadzono dwa nowe modele - 203 i 204 o nadwoziu sedan.
Została w tych modelach zmieniona stylizacja przodu samochodu, gdzie pojawiła się nowa krata wlotu powietrza, inne, większe kierunkowskazy, inne tylne lampy oraz zmieniono przednią szybę, która do tej pory była dwudzielna na wygiętą jednolitą panoramiczną.
Główną jednak różnicą, w stosunku do poprzedniej wersji nadwozia był tył samochodu, w którym jego charakterystyczny garb został zmieniony na stopniowany sedan. Model 203 różnił się od modelu 204 tylko silnikiem. Ten pierwszy posiadał jednostkę górnozaworową a drugi dolnozaworową. Po późniejszych protestach Peugeota, który miał wyłączność na trzycyfrowe oznaczenia z zerem pośrodku, zamiast symbolu 203 i 204, Warszawy otrzymały oznaczenia 223 i 224. Wytwarzano te modele do marca 1973 roku.
Dane techniczne - model 203/223
Silnik: 4 cylindrowy, górnozaworowy, o pojemności 2120 cm3
Moc maksymalna: 70 KM (51,5 kW) przy 4000 obr./min
Maksymalny moment obrotowy: 147 Nm przy 2500 obr./min
Skrzynia biegów: 3 stopniowa, ręczna
Napęd: na koła tylne Hamulce: tył i przód bębny
Wymiary: 4740x1695x1565 Masa własna: 1320 kg
Ogumienie: 6.40-15 Średnica zawracania: 13.2 m
Prędkość maksymalna: 130 km/h
Zużycie paliwa: 12 l/100 km
Dane techniczne - model 204/224
Silnik: 4 cylindrowy, dolnozaworowy, o pojemności 2120 cm3
Moc maksymalna: 57 KM przy 3600 obr./min
Skrzynia biegów: 3 stopniowa + wsteczny, ręczna
Napęd: na koła tylne Hamulce: tył i przód bębny
Wymiary: 4740x1695x1565 Masa własna: 1320 kg
Ogumienie: 6.40-15 Średnica zawracania : 13.2 m
Prędkość maksymalna: 115 km/h
Zużycie paliwa: 10 l/100 km
-Warszawa 223/224 kombi
W 1965 roku rozpoczęto produkcję modelu kombi, który różnił się od sedana tylko tylną częścią nadwozia.. Tylna klapa składała się z dwóch części - górnej, która pozwalała dostać się do przestrzeni ładunkowej oraz wąskiej części dolnej, w której mieściło się koło zapasowe i zestaw narzędzi.
Model kombi posiadał ponadto bagażnik dachowy o dopuszczalnej ładowności 40 kg. Do napędu stosowano zarówno silnik dolnozaworowy, jak i górnozaworowy.
-Warszawa 223/224 taxi
Wersja taxi modelu 223/224 powstała w 1965 roku
Model ten różnił się tylko w niewielkim stopniu od "zwykłej" wersji Warszawy. Jego jedynymi cechami charakterystycznej były: pancerna szyba - zamontowana między tylną kanapą i przednimi fotelami, składany przedni fotel, który służył do przewożenia bagażów, sygnalizator z napisem "wolny" lub "zajęty".
Model ten nie cieszył się jednak zbyt dużą popularnością i został szybko wycofany z produkcji.
-Warszawa 223/224 pick-up
Wersja pick-up oparta na modelu Warszawy 223/224 nie była niczym innym, jak tylko kontynuacją produkowanego w latach poprzednich pick-up'a budowanego na bazie Warszawy M20.
